Kunst in eenzaamheid: verbeter je landschapsfotografie met Andy Mumford

De herfst is het ideale moment om landschapsfotografie uit te proberen, maar deze professionele inzichten kan je in elk seizoen gebruiken. Andy Mumford heeft het over zijn liefde voor het ongerepte, tips voor het maken van foto’s en het bewerken ervan, en zijn favoriete Fujifilm-tools.

“Er zit magie in de veranderende kleur van de bomen”, zegt landschapsfotograaf Andy Mumford over de poëzie van de natuur. “Ik ben eind september vaak in de Dolomieten, wanneer de bladeren van kleur beginnen te veranderen. De herfst geeft het ongelooflijk rijke landschap textuur en kleur. Er is iets ongelooflijk aantrekkelijks aan rood, oker en goud.”

Landschapsfotografie is een genereus genre. Genot is er het hele jaar door, in eindeloze scènes voor wie ernaar zoekt. Maar de herfst is een speciale tijd, geliefd bij zowel amateurs als professionals. Geen ander seizoen trekt zodanig de aandacht naar zijn schilderachtige beelden.

Om je op weg te helpen, deelt Andy Mumford hier zijn deskundige mening. Hij wijdt zijn professionele leven aan het documenteren van de natuurlijke schoonheid van de wereld en deelt ze tijdens wereldwijde workshops.

“Wat ik ook leuk vind aan de herfst is dat je over het algemeen interessanter weer krijgt. Als landschapsfotograaf is de hemel vaak minstens een derde van je frame. Als er geen wolken of interessante kleuren zijn, is dat hele deel van je foto leeg.

“Als het geregend heeft, is de lucht heel zuiver”, vervolgt Andy. “Regen haalt alle stofdeeltjes uit de lucht, wat zorgt voor een heel fotogenieke helderheid. Er is geen waas en de kleuren zijn verzadigd, waardoor het een geweldig moment is om een landschap te bekijken.”

Andy’s toewijding aan landschapsfotografie ontstond niet alleen door interesse in het seizoen, maar ook door een liefde voor de natuur die hij al in zijn jeugd had.

“Als tiener vond ik het geweldig om buiten te zijn”, herinnert hij zich. “Ik vond het geweldig om op plekken te zijn waar dingen lang blijven doorgaan, waar je geen mensen ziet. Je kunt je behoorlijk in de psychologie ervan verdiepen. Ik denk dat wij mensen, voor het grootste deel van ons bestaan als soort, dicht bij de natuur hebben gewoond. Er is een aangeboren deel van ons dat zich daar thuis voelt.

“Ik heb dat gevoel tot mijn dertigste nooit aan fotografie gelinkt. Ik vond toevallig werken van klassieke landschapsfotografen. Er ging een lichtje branden en ik besefte dat er mensen zijn die proberen dat gevoel dat ik krijg, te documenteren.”

Zo vind je betere landschapscomposities

Dit gevoel bleef Andy altijd bij. “Ik geloof dat een beeld altijd wordt gedreven door ervaring. Je probeert altijd eerder vast te leggen wat je voelt dan wat je ziet”, zegt hij. “Voor mij is het maken van puur esthetische foto’s niet aantrekkelijk, tenzij ze iets groters aanspreken.

“Ik ben me nu veel bewuster van mijn pogingen om dat te verfijnen. Mijn fotografie is veel zuiverder geworden. Toen ik begon, was elk frame ultrabreed en gebeurde er veel door de complexe composities. Ik ben nu bijna exclusief overgestapt op telefoto, waarbij ik de omgeving heb verkleind en heb geprobeerd me te focussen op het deel van het landschap dat echt alles eromheen definieert.”

Hoewel het beter is voor het beeld, is selectiever zijn geen proces dat gemakkelijk kan worden uitgelegd. Het komt voor een groot deel neer op intuïtie, maar Andy geeft een belangrijke herinnering om die instincten te volgen.

“We hebben dit mentale beeld van hoe natuurlijke elementen, zoals een berg, eruit moeten zien. In werkelijkheid ligt dat niet noodzakelijkerwijs vast”, legt de fotograaf uit. “En ik denk dat ons brein meer op bepaalde vormen en hun opstellingen reageert dan op andere. Ik geloof dus dat het hart van een landschapsscène je onmiddellijk zal aanspreken. Het complexe deel is bepalen wat het ondersteunt en wat het te ingewikkeld maakt. Ik geef de voorkeur aan een compositie van dichterbij.”

De beste camera’s en lenzen voor landschapsfotografie

Natuurlijk heb je voor een beeld van dichterbij een langere lens nodig. Er is keuze genoeg in de X Series en het GFX systeem, maar Andy heeft een aantal resolute favorieten gevonden.

“Mijn meest gebruikte lens is de FUJINON XF55-200mmF3.5-4.8 R LM OIS en GF100-200mmF5.6 R LM OIS WR”, zegt hij.  “De eerste wordt niet zo vaak overwogen als andere telefoto-XF-lenzen, maar ik werk er al acht jaar mee en ik vind hem geweldig.  Hij is superlicht en bij de diafragma’s waarbij ik hem het meest gebruik, van F5.6 tot F7.1, is hij zeer scherp.  De GF lens is simpelweg briljant en ongelooflijk flexibel in verschillende scènes.”

Andy kiest ervoor om zijn lange lenzen te gebruiken op camerabehuizingen die aan zijn behoeften voldoen – en dan niet in het minst de beeldkwaliteit.  FUJIFILM X-T5 en GFX100S bieden respectievelijk 40 en 102 megapixels. In de ogen van deze fotograaf is een aangename weergave echter meer dan alleen resolutie.

“Hoe we beeldkwaliteit definiëren is echt complex”, legt Andy uit. “Resolutie is het belangrijkst voor bijsnijden of afdrukken. Met beide camera’s kan ik aanzienlijk bijsnijden. Als je ooit een beperkte brandpuntsafstand hebt, kan je nog steeds een heel mooi bestand krijgen van een kleiner deel van de sensoren.

“Maar vooral in het GFX systeem gaat het om het voelen van de bestanden. Het draait niet alleen om resolutie. De sensor van het GFX systeem bestaat uit slechts vier gecombineerde sensoren uit de X Series, maar dat voelt niet zo en ik kan niet logisch uitleggen waarom. Misschien is het de bitdiepte en de manier waarop de kleuren uitrollen, maar ze zijn gewoon zo mooi. Ze hebben een ongelooflijke rijkdom.

“GFX100S is zo’n verbazingwekkend hulpmiddel. En er is iets met het gebruik van het GFX systeem waardoor je langzamer werkt, wat ik leuk vind. Het maakt het proces wat meditatiever.”

Werken met licht in landschapsfotografie

Naast overwogen composities is licht het tweede geheim van Andy’s uitzonderlijke werk. In de wereld van landschapsfotografie ligt dit buiten de controle van een maker, maar dat betekent niet dat er geen stappen ondernomen kunnen worden om de best mogelijke resultaten te bereiken.

“Wat licht betreft is het van belang om er te zijn. Dat vereist planning. Er zijn apps voor fotografen die je vertellen waar en wanneer zonsopgang is. Daarnaast bekijk ik ook kaarten om te zien of er omgevingsfactoren zijn die dat belemmeren. Kom dus zoveel mogelijk te weten over je locatie en sta dan vroeg op om er te zijn.

“Meestal is het portfolio van een fotograaf 1% van alles wat hij ziet en doet”, herinnert Andy ons eraan. “Voor elk mooi beeld met mooi licht dat ik heb, ben ik er waarschijnlijk tien of vijftien keer geweest dat het tot niets leidde. Je hebt doorzettingsvermogen nodig.

“Als het moment toch komt, gaat het er voor mij om te proberen het trager aan te doen. Als ik te snel ga, mis ik vaak dingen. Het is belangrijk om een stap terug te zetten en te kijken naar wat het licht doet – niet door de zoeker, maar ter plaatse. Welke delen van het landschap worden verlicht, wat zal nog oplichten, waar vallen de schaduwen? Dan probeer ik de beste compositie te vinden, te beginnen met de brandpuntsafstand. Adem in, vertraag. Landschapsfotografie is in dat opzicht vergevingsgezind.”

Landschapsfoto’s bewerken

Nabewerking is een noodzakelijke stap in de workflow van professionals in alle genres, en landschapsfotografie is daarop geen uitzondering. Voor Andy is het creëren van een beeld, zoals voor zovelen, van begin tot eind, een samenhangend proces.

“Het belangrijkste voor mij in het veld is ervoor te zorgen dat ik alle gegevens heb die ik nodig heb. Ik werk in Raw, maar op een camera krijg je enkel een ingebedde JPEG te zien. In het geval van Fujifilm hangt het ervan af welke filmsimulatie je hebt ingesteld. Dus ik gebruik zoiets als Eterna, omdat het heel plat is”, onthult Andy.

“Ik maak me er naast de compositie nooit zorgen over dat de preview die ik door de zoeker zie, eruitziet als mijn uiteindelijke foto. Ik wil er alleen zeker van zijn dat ik alle schaduwen, highlights en kleuren heb verzameld. Als je weet welke vaardigheden je hebt op het vlak van nabewerking, heb je er tijdens het kadreren hoe dan ook een idee van hoe het uiteindelijke beeld eruit zal zien. Het komt allemaal neer op intentionaliteit.

“In de edit zelf werk ik eraan om de foto’s te laten aansluiten bij wat ik in de scène leuk vond. Persoonlijk stel ik daar grenzen aan. Het meeste van wat ik doe is bijna volledig gebaseerd op veranderingen in contrast, omdat beelden diepte nodig hebben. Ik gebruik altijd contrasttools zoals rondingen en daarna pas ik individuele zwarttinten, wittinten, schaduwen en highlights aan, waarbij ik die plaatselijk op een radiaal of gradiëntmasker verfijn”, vervolgt Andy. “Je blik gaat van nature naar de heldere plekken in een beeld, dus je probeert met contrast iemands reis door een beeld vorm te geven.”

Andy’s laatste tip heeft niets met fotografie te maken. Wel met het plezier van het ervaren dat hem ertoe bracht om met zijn camera de natuur in te trekken. Zijn ontroerende sentiment spreekt tot de kern van alle beeldvorming: kunst als middel om een moment te koesteren. Het moet eerst en vooral worden beleefd.

“Eén ding waaraan ik fotografen in mijn workshops altijd herinner, is het beeld de ervaring niet te laten bepalen. Je gaat naar deze plekken omdat ze geweldig zijn, en het is heel gemakkelijk om er aan te komen en enkel met het maken van de foto bezig te zijn. Zozeer dat, wanneer je terugkomt, je enige herinneringen aan die plek het meten van de belichting en het kiezen van de juiste lens zijn. Dat is jammer, vind ik.

“Ik geloof dat het cruciaal is om een paar minuten de tijd te nemen om een plek in te ademen want, nogmaals, het is die ervaring die de beelden voedt. Loop rond. Breng er wat tijd door zonder camera in de hand. Dit zal je fotografisch standpunt nog steeds vormgeven”, besluit hij. “En zelfs als het beeld niet is wat je wilde, heb je nog steeds een berg beklommen, ben je nog steeds op een ongelooflijke plek geweest en dat is het belangrijkste.”